Al geruime tijd ben ik (onbetaald) in gesprek met de Maatschappelijke Alliantie over de noodzaak van een nieuwe governancecode die een governancecultuur faciliteert waarin paradoxen worden omarmd en besproken. Dit gesprek heeft geleid tot de oprichting van de alliantie Code Rood, een initiatief dat alles samenbrengt waar ik de afgelopen acht jaar aan heb gewerkt. Ik voel me vereerd en dankbaar dat de Maatschappelijke Alliantie, mij dit podium biedt om dit maatschappelijke en strategische gesprek te entameren.
Van mijn promotieonderzoek en aanvullende studies voor de Autoriteit Woningcorporaties en BoZ, tot de circa 100 zelfevaluaties die ik heb begeleid, mijn opdrachten rondom toezicht op toezicht, en het omgaan met stille en open conflicten in de bestuurskamer – het zijn allemaal puzzelstukken in mijn zoektocht naar beter functionerende governance. Ook mijn werk met de controllers van de Controllersopleiding heeft hierin een belangrijke rol gespeeld.
Een vraag die mij al die tijd heeft beziggehouden is: Waarom vervallen we steeds in herhalende, niet-productieve patronen met regelmatig debacles als gevolg? Welke aannames liggen ten grondslag aan dit gedrag? En waarom staat in governancecodes wat er staat, wat is er logisch en wat niet? Wat is de rol van de codes überhaupt in deze governancecultuur? Wat is de relatie tussen deze codes en wat er gedoceerd wordt in opleidingen?
Ik ontdekte dat experts nieuwkomers informeren over hoe het 'hoort' of 'wat wel en niet werkt' en dat deze suggesties zo vanzelfsprekend zijn geworden, dat de work-arounds en beperkingen nauwelijks nog worden opgemerkt. Nog erger dat als je suggereert dat het anders kan dit eenvoudig leidt tot een defensieve reactie. Tijdens deze subtiele 'leerprocessen' lijkt het besef vaak te ontbreken dat governance ook op een andere manier benaderd kan worden – en in sommige gevallen wellicht zelfs zou moeten.
Met Code Rood willen we een nieuwe governancecode creëren die niet dwingend is, maar inspireert. Het doel is niet om verplichtingen op te leggen, maar om de gesprekken in de boardroom en daarbuiten productiever en strategischer maar ook bewuster te maken.
De woorden Code en Rood staan symbool voor de toenemende uitdagingen binnen governance: van de multicrisis in de maatschappij tot de groeiende eisen aan toezichthouders, commissarissen en bestuurders. Deze uitdagingen vragen om het continu verzoenen van governanceparadoxen en om diepgaande reflectie – meer dan het simpelweg afvinken van normatieve pas toe of leg uit-principes.
Het woord rood verwijst naar het red team-principe. Dit concept, oorspronkelijk uit de militaire wereld, wordt gebruikt om plannen, ideeën en systemen kritisch te toetsen. Een red team werkt onafhankelijk en onderzoekt aannames en blinde vlekken vanuit een ander perspectief. Het doel is niet om te bekritiseren, maar om zwakke punten te identificeren, denkfouten te corrigeren en strategieën te versterken.
In het kader van governance streeft Code Rood hetzelfde na: het fungeert als een kritische, maar constructieve tegenstem bij bestaande governancecodes. Waar sommige codes onbedoeld afvinkgedrag of ambiguïteit in de hand werken – problemen waar bestuurders en toezichthouders vaak zelf op wijzen – stimuleert Code Rood reflectie, congruentie en het legitimeren van het agenderen van lastige onderwerpen.
Het doel van Code Rood is om te inspireren tot reflectie en actie, een frisse blik te bieden op wat nodig is om governance te versterken, moeilijke gesprekken te legitimeren en ruimte te creëren voor échte verandering. Dit alles in lijn met kernwaarden als inclusiviteit, congruentie, ethiek en duurzaamheid.
Waarom dit nodig is, heb ik eerder toegelicht in een ingezonden stuk in het Financieele Dagblad in 2022, bij het verschijnen van de herziene Corporate Governance Code.
Met Code Rood willen we samen een stap zetten richting een governancecultuur die daadwerkelijk bijdraagt aan betere besluitvorming en samenwerking. Dit initiatief nodigt uit tot nieuwe gesprekken, andere perspectieven en inspirerende inzichten.
Als je meer wilt weten verwijs ik graag naar de website van maatschappelijke alliantie:https://www.maatschappelijkealliantie.org/coderood/
Lees Meer